Saturday, July 21, 2007

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΑΞΗΜΕΡΩΤΑ

«Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει Τέχνη. Καλλιτέχνες υπάρχουν» όχι δεν είναι δικό μου αλλά ενός κριτικού τέχνης, Gombrich στο όνομα. Αυτός δυσανασχετεί σε κάθε ορισμό Τέχνης (το Ταυ «πάντα κεφαλαίο») που άθελα της θέτει όρια ή και κανόνες στην έκφραση του καλλιτέχνη… αλλά και αυτός δεν αφήνει την ρημάδα την έκφραση του καλλιτέχνη «ελεύθερη και άναρχη» αλλά «ελεύθερη να επιλέγει πως θα μιλήσει» λες και όλα υπάρχουν γύρω μας… λες όμως να χει δίκιο; Τι να πούμε εμείς οι θρασύδειλοι πλην αξιολάτρευτοι σκύλοι της φωτογραφίας; Σίγουρα πάντως όχι να κατακρίνουμε ένα κριτικό τέχνης… μάλλον κάτι στα μέτρα μας όπως….

Την κουλτούρα του Έλληνα φοιτητή… Σαφώς ήδη μειώνεται διαβάζοντας αυτό τον συμφερτό ατιμασμένων (από το αλκοολικό μυαλό μου) λέξεων… Αλλά ίσως έχει ενδιαφέρον να καταλάβουμε τους μηχανισμούς, που ένας νέος αντιλαμβάνεται την έκφραση ενός καλλιτέχνη… πολλοί θα το χουν βιώσει αυτό… μπυροφουσκώματα με την παρέα, «λέμε τα δικά μας», και μέσα από ένα ανεξέλεγκτο συνειρμό ζαλισμένων σκέψεων και «θρασυτάτων» φράσεων ξεκινάει το πανηγύρι… ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ;

Λέει τότε κάποιος: «η Τέχνη είναι το μέσο που ο καλλιτέχνης αποδίδει στο κοινό το συναίσθημα που….» και συνεχίζει να λέει, να λέει και να λέει καταλήγοντας πως τέχνη είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας καλλιτέχνη - κοινού («οι καλλιτέχνες είναι οι ακροβολιστές του θεού στον κόσμο» Καζαντζάκης, δεν κολλούσε ωραία εδώ, αλλά μ’ αρέσει εμένα).

Λέει ένας άλλος: «όλα αυτά που λες είναι μπούρδες. Τέχνη είναι το συναίσθημα που σου αφήνει μια εμπειρία κι αυτό δεν μπορεί να φυλακιστεί σε ένα χαρτί ή σε ένα πίνακα» και συνεχίζει «γενικά η τέχνη είναι μπούρδες και ψέματα… οι άνθρωποι δεν χρειάζονται την τέχνη για να βιώσουν την χαρά, την ελπίδα, τον πόνο, την λύπη… ήδη τα ζουν και θα τα ζουν στον αιώνα τον άπαντα (εντάξει, αυτός έδωσε μία και πήγε από κει που ήρθε η τέχνη, όπως και η σερβιτόρα όταν ρεύτηκε την μπύρα στα μούτρα της, καθώς παράγγελνε άλλες 3... όμως τα χώνει ωραία).

«Η τέχνη είναι μεράκι ρε, άντε γεια μας» είπε ο μέγας και τα ποτήρια ανυψώθηκαν και τράκαραν στον αέρα για το κάλο και ενώ η τέχνη είχε αρχίσει να φεύγει από την ευτυχισμένη αυτή τράπεζα… «και γιατί η τέχνη είναι μεράκι ρε μέγα;»… έψαχνε λέξεις να αρθρώσει, αλλά φλώρος ο δικός σου, φλώρος… και η κύρια που έφευγε είπε να κάτσει να κάνει χάζι λίγο ακόμα .

Υπάρχει και ο κλασσικός ξενέρωτος στην παρέα που δεν μιλάει… θες λίγο η σούρα, ήταν πιο σωστά αυτά που άκουσε από αυτά που σκεφτόταν, ότι δεν ξέρει από τέχνη το παίζει «με κάλυψαν οι προλαλήσαντες»… έτσι παριστάνει τον cool και άνετο στην απέναντι όμορφη που χει στραβώσει με την ανόητη κουβέντα που έχουν στήσει οι φίλοι του και ακούγονται σε όλο το μαγαζί και τον γράφει κανονικά (και καλά του κάνει)… εντελώς ξαφνικά η κουβέντα αποκτά και για αυτόν ενδιαφέρον και προσπαθεί να αρθρώσει κι αυτός την άποψη του περί τέχνης.

Αυτή η παρέα είναι φανταστική αλλά τα γεγονότα είναι πραγματικά… τα βιώματα μας τα κουβαλάμε μπροστά σε κάθε καλλιτεχνικό έργο που αντικρίζουμε και τα αναγνωρίζουμε μέσα σε αυτό. Έτσι αυτή η ομήγυρη είναι κρυμμένη μέσα σε ένα πίνακα του Μανέ («η μουσική στους κήπους της Τυλερί» ας πούμε)… είναι τα σαλταρισμένα ηλιοτρόπια του Βαν Γκονγκ… ήταν δίπλα στο τραπέζι του Ρεμπώ στο καταγώγιο που μεθούσε… απλώς δεν θα μίλαγαν για τέχνη.

Ο καλλιτέχνης έχει στο νου του εμάς… και οι εμπειρίες μας είναι ο καλύτερος τρόπος να ξεκλειδώσουμε ένα πίνακα (που έχει να μας πει πολλά για την μίζερη πλάση που ζούμε πέρα από τα βιώματα μας)… είναι πιο δυνατά στοιχεία από τα ωραία χρώματα και τις καθαρές γραμμές που δεν έχουν ουσία αν δεν αντιλαμβανόμαστε την συναισθηματική τους φόρτιση.

Θέλω να πιστεύω πως η ουσία ενός καλλιτεχνικού έργου κρύβεται σε τέτοιες καθημερινές εμπειρίες ή σε κάτι μεγαλεπήβολο και ιδανικό που παρουσιάζει ο νεοκλασικισμός λόγω της γαλλικής επανάστασης για παράδειγμα και στην επαναλαμβανόμενη επανάσταση του καλλιτέχνη του 20ου αιώνα, μιας και οι δραστηριότητες του ανθρώπου ήταν ραγδαίες και ριζοσπαστικές… ωχ! Αυτό ήταν κανόνας; Χίλια συγγνώμη Gombrich… γίνομαι καλλιτεχνικό παπαγαλάκι και το κόβω…Αυτό που έχω βιώσει πρωτίστως σαν καλλιτεχνικό έργο είναι η «συννεφιασμένη Κυριακή» του Βασίλη Τσιτσάνη. Θα μπορούσε να προκύπτει από μια ερωτική απογοήτευση, ένα προσωπικό ανθρώπινο δράμα ακόμη και την τραγωδία ενός λαού.

Μια ανακύκλωση υφίσταται στο μυαλό του ο καλλιτέχνης… και το ίδιο ζητά από μας για να κατανοήσουμε την «μεγαλοφυΐα» του… ωχ! Αυτό ήταν κανόνας; Χίλια συγγνώμη Gombrich… τέλος πάντων, είναι άθλιο να παρομοιάζει κανείς την επίσκεψη σε μια γκαλερί με την επίσκεψη σε έναν οφθαλμίατρο… μάλλον θα έπρεπε όλοι να δοκιμάζουμε την καλλιτεχνική απόπειρα όσο ατάλαντοι κι αν ήμαστε γιατί… η τέχνη είναι παιχνίδι… κάψιμο το ηλιοβασίλεμα και αναγέννηση το χάραμα… μεθύσι με κάλο, παλιό, κόκκινο, κρασί… αυτό ήταν δικό μου!

2 comments:

sotiris said...

Ας πω την εξυπναδα μου:
Τεχνη ειναι η παραθεση 5 γραμματων με το εξης χαρακτηριστικο:

Αν τη βρισκεις με αυτην και δε λεει τιποτα σε μενα-> χεστηκες.

Αν τη βρισκεις με αυτη και τη βρισκω και εγω με αυτη->Παλι χεστηκες.

και τούμπαλιν.

Οι κοινωνικές προεκτάσεις και ο ρόλος της ως ξυπνητήρι συνειδήσεων είναι παράγωγο αντίστροφων ενοχών.

Η θεώρηση της τέχνης ως υπέρτατου μέσου επικοινωνίας είναι παράγωγο άμεσων ενοχών.

Οι αρχιτέκτονες είμαστε κομπλεξικοι.( αλλά τουλάχιστον κάνουμε κάτι για αυτό)

Kostis_dds said...

Καλή προσέγγιση :)